Het Ca d’Oro (http://venice.jc-r.net/palaces/ca-d-oro.htm) is het fraaiste specimen van Venetiaanse gotische woningbouw dat bewaard is gebleven. Wanneer de zon op het water schijnt en sprankelende lichtreflecties over de stenen spelen en de donkere nissen van de loggia's ontsluiten (zie foto onder), lijkt het hele bouwwerk één vurige fata morgana. Alle karakteristieke elementen van de Venetiaanse School komen hier samen: kleur, licht, overdaad en exotische fantasie (bron: Agon Gids Venetië). Tot de collectie in Galleria G. Franchetti alla Ca d'Oro (http://www.artive.arti.beniculturali.it/) behoren schilderijen, fresco’s, beelden, aardewerk, wandtapijten en meubelen. Vooral de verzameling schilderijen is belangrijk. Hiertoe behoren werken van Filippino Lippi, Andrea Mantegna, Luca Signorelli, Vittore Carpaccio, Titiaan, Tintoretto, Antonie van Dijck en Francesco Guardi. Hoogtepunten onder de beeldhouwwerken vormen een marmeren dubbelportret van Tullio Lombardi en een lunet van Maria met kind van Sansovino. Waar ik vooral aandacht op wil vestigen is een meisjesportret van Jacopo Pontormo (1494-1556). Een laat werk van na 1520. Geen kunstenaar is het tot dan gelukt zo'n onschuldig en gevoelig meisjesportret te schilderen. Geen kunstenaar bouwde met sterkere oorspronkelijkheid voort op Michelangelo’s prestaties dan Pontormo, vooral bekend van de versiering (Kruisafneming, 1525-1528) van de Capponi-kapel in de San Felicita in Florence (Wikipedia).Onder de verschillende artistieke stromingen in de tijd na de Hoge Renaissance wordt die van het Maniërisme tegenwoordig het meest besproken. In de zestiende eeuw neemt men meer en meer afstand van de opvatting dat schoonheid een kenmerk is van materie en van de daarbij behorende gedachte dat schoonheid bestaat uit de juiste verhouding tussen de samenstellende delen. De schoonheid wordt verwezenlijkt door de veruiterlijking van een innerlijke visie en niet zozeer door het opvolgen van algemeen geldige regels. Giorgio Vasari (Digischool) betoont zich een kind van zijn tijd wanneer hij in platoonse zin betoogt dat de kunsten voortkomen uit de geest, dat de geest hun eerste oorzaak is en de natuur hun tweede. ‘Het disegno is niet anders dan een uiterlijke expressie en verheldering van het concept dat men in de geest heeft en wat men zich voorstelt in de gedachten en opbouwt in de idea’. Kunstenaars als Pontormo, Bronzino en Fiorentino werden als ‘uitvinders’ beschouwd van een kunst die een weerlegging vormde van de Renaissancecanon van harmonieuze natuurimitatie. Zij hadden bepaalde eigenaardigheden van Rafael en Michelangelo overgenomen en hieruit een gekunstelde, ‘gemanierde’ stijl ontwikkelt. Het maniërisme als ‘expressionisme avant la lettre’.
