Museum Meermanno en de Italianen.










Museum Meermanno richt zich op het geschreven en gedrukte boek in het heden en verleden. De uiterlijke vorm en de ontwikkeling van de vormgeving van boeken staan hier centraal. De naam Meermanno-Westreenianum herinnert aan twee personen die aan de wieg hebben gestaan van dit museum. De belangrijkste is Baron W.H.J.van Westreenen van Tiellandt (1783-1848) die in dit huis, waar hij woonde, een uitgebreide boekenverzameling bijeenbracht. Zijn achterneef en belangrijke inspirator, Johan Meerman (1751-1815), bezat eveneens een indrukwekkende boekencollectie, waarvan een deel uiteindelijk ook werd opgenomen in de collectie van Van Westreenen. Na de dood van Van Westreenen vielen huis en gehele collectie toe aan de staat. In 1852 werd het huis opengesteld als museum. Van Westreenen was een typische 19de eeuwse verzamelaar die grote belangstelling had voor de geschiedenis van de oude culturen. Hij verzamelde niet alleen boeken maar ook voorwerpen uit onder andere de Griekse, Romeinse en Egyptische oudheid. Hij wist daarbij bijzondere stukken te bemachtigen. Bovendien zijn er onder meer familieportretten en souvenirs van zijn reizen in het museum te vinden (bron: Meermanno.nl).

Een van de boeken in de collectie is het "getijdenboek van de Meester van Catharina van Kleef" (Meester van Catharina van Kleef en Lieven van Lathem, ca. 1460, Utrecht?). Op deze website Literatuurgeschiedenis.nl is het hele boek te bekijken en door te bladeren. Vrijwel iedere bladzijde is verrassend door de prachtige versiering.

Wat veel mensen niet weten is dat er ook een aantal werken zijn van oude Italiaanse schilderkunst. Twee werken worden uitgebreid beschreven door Henk van Os en I. Sjobbema in het boek "Aan de oorsprong van de schilderkunst" (zie lijst met mijn favoriete boeken). Het zijn resp. werken van Francesco Vannuccio, Madonna met de HH. Laurentius en Andreas, ca. 1380 en Meester van de Osservanza (ook Sassetta genoemd), Maria met Kind en heiligen, ca. 1425. Beide werken worden overigens ook beschreven door Henk van Os in zijn boek "Gebed in schoonheid. Schatten van privé-devotie 1300-1500". Niet zelden behoren kunstvoorwerpen voor de huiselijke devotie, 'rekwisieten van een intiem spiritueel theater' zoals Henk van Os het uitdrukt, tot de fraaiste kunstwerken uit de late middeleeuwen. Met zijn keuze van de meest interessante en het best geconserveerde specimen van devote kunst die de laatste twee eeuwen voor de Reformatie hebben voortgebracht - gedreven in goud of zilver, gesneden uit hout, getekend op perkament of papier en vooral geschilderd op paneel - ontsluiert Van Os resoluut het geheim van de 'excercitia' in gebed en meditatie die geestelijken en hooggeplaatste leken ooit beoefenden; deze voorwerpen moesten hen helpen het doel te bereiken waarnaar zij smachtten: God nabij te zijn.

Het boek Gebed in Schoonheid van Henk van Os is nu overal te koop voor maar EUR 15,--. Het is een belangwekkend, vlot leesbaar boek die de lezer laat kennismaken met een gefundeerde, moderne visie op de religieuze kunst en iconografie van de middeleeuwen.